Tổ chức ILO ước tính, lao động trẻ em là vấn đề mang tính toàn cầu, năm 2020 có 160 triệu trẻ em phải tham gia lao động, trong đó có 79 triệu em đang làm những công việc nguy hiểm. Đặc biệt, trong bối cảnh ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, tổ chức này cảnh báo, số lao động trẻ em trên toàn thế giới sẽ tăng lên thêm 8,9 triệu vào năm 2022.

Tại Việt Nam, theo kết quả khảo sát quốc gia về lao động trẻ em năm 2018, lao động trẻ em từ 5 - 17 là 1.031.944 em (chiếm 5,4% tổng số trẻ em trong độ tuổi này), thấp hơn so với các nước trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương và toàn cầu ở năm 2016.

Chương trình quốc gia về phòng ngừa và giảm thiểu trẻ em lao động trái quy định của pháp luật giai đoạn 2021-2025, định hướng đến 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 782/QĐ-TTg ngày 27/5/2021. Chương trình được xây dựng dựa trên những thành công và bài học kinh nghiệm từ việc thực hiện Chương trình phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em giai đoạn 2016 – 2020, do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội chủ trì với sự hỗ trợ kỹ thuật của ILO và UNICEF.

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà nhấn mạnh, trong những năm qua, công tác phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em luôn được Đảng, Quốc hội, Chính phủ quan tâm đầu tư. Việt Nam đã tham gia, phê chuẩn các điều ước quốc tế nhằm bảo đảm thực hiện quyền trẻ em.

Theo đó, mục tiêu chính của Chương trình là giảm tỉ lệ lao động trẻ em từ 5 - 17 tuổi xuống dưới 4,9% vào năm 2025 và 4,5% vào năm 2030.

Để đạt được mục tiêu đề ra, Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà đề nghị: “các bộ ngành, đoàn thể, địa phương và các tổ chức chủ động triển khai xây dựng các kế hoạch, các giải pháp phù hợp với thực tiễn để làm tốt hơn công tác phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em theo trách nhiệm của mỗi cơ quan, tổ chức; tiếp tục thực hiện tốt các chính sách hỗ trợ người lao động gặp khó khăn trong bối cảnh đại dịch COVID-19 theo Nghị quyết số 68/NQ-CP, Nghị quyết số 126/NQ-CP; lồng ghép các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp của Chương trình trong việc triển khai thực hiện các Chương trình mục tiêu: Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, cùng các kế hoạch, đề án của bộ, ngành, địa phương”.

Cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà, việc phát hiện ra các trường hợp là lao động trẻ em thường gặp không ít khó khăn do các em thường làm việc ở trong lĩnh vực nông nghiệp và nơi khó can thiệp, kiểm tra như: hộ gia đình, cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ, khu vực phi chính thức... “Lao động sớm sẽ ảnh hưởng đến việc học tập, phát triển thể chất và tâm lý của trẻ em. Trường hợp có lao động trẻ em trong chuỗi cung ứng các mặt hàng như dệt may, thủy sản, nông sản thì nguy cơ bị phạt rất cao do Chính phủ Việt Nam đã ký nhiều hiệp định thương mại quốc tế” – Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà lưu ý.

Tại Hội thảo, bà Bharati Pflug, Chuyên gia cao cấp của Tổ chức ILO nhấn mạnh tới những tác động có hại của lao động trẻ em. Đồng thời lưu ý rằng, lao động trẻ em không chỉ gây rủi ro về uy tín cho Việt Nam với tư cách là một đối tác thương mại quốc tế và làm suy yếu năng lực của lực lượng lao động tương lai của đất nước, mà còn làm xói mòn quyền của trẻ em và gia tăng tình trạng nghèo đói theo chu kỳ. Buổi ra mắt hôm nay thể hiện ý chí chính trị mạnh mẽ của các nhà lãnh đạo Việt Nam nhằm bảo đảm một tương lai tốt đẹp hơn cho các thế hệ tương lai.

“Việt Nam đã cam kết tuân thủ các tiêu chuẩn lao động quốc tế, bao gồm xóa bỏ lao động trẻ em, theo yêu cầu của các Hiệp định Thương mại tự do thế hệ mới. Việc thực hiện Chương trình quốc gia phòng ngừa giảm thiểu lao động trẻ em sẽ bảo đảm rằng cam kết này được áp dụng trên thực tế, tạo điều kiện cho Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn vào nền kinh tế toàn cầu; điều này rất quan trọng đối với sự phục hồi kinh tế của đất nước sau COVID-19 ” - bà Bharati Pflug nhấn mạnh.

Đồng quan điểm tại Hội thảo, bà Lesley Miller, Phó trưởng đại diện Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc tại Việt Nam, cho biết: “Lao động trẻ em có thể phòng ngừa được thông qua các cách tiếp cận tích hợp đồng thời giải quyết tình trạng nghèo đói, thiếu thốn và bất bình đẳng, cải thiện khả năng tiếp cận với dịch vụ bảo trợ xã hội, chất lượng giáo dục và huy động sự ủng hộ của cộng đồng đối với việc tôn trọng quyền trẻ em. Cũng cần chú trọng thúc đẩy các quy định về điều kiện lao động đối với trẻ em đủ tuổi lao động; thúc đẩy các chuẩn mực xã hội và thái độ của công chúng trong việc phản đối lao động trẻ em; đưa các mối quan tâm về lao động trẻ em vào các kế hoạch giáo dục; và thúc đẩy khu vực tư nhân và tổ chức xã hội cùng hành động để xóa bỏ lao động trẻ em”.

Trong bối cảnh đó, việc triển khai các chương trình chính sách an sinh xã hội được nhấn mạnh, phù hợp với Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo giai đoạn 2021-2025, sẽ góp phần hỗ trợ Chương trình phòng ngừa và giảm thiểu lao động trẻ em.

Tại hội thảo, đại diện Cục Trẻ em đã giới thiệu các mục tiêu và nội dung của Chương trình, đồng thời cung cấp hướng dẫn về cách triển khai, các hành động cụ thể.

Trên cơ sở đó, các đại biểu đã thảo luận về những thách thức liên quan đến COVID-19 sẽ làm tăng nguy cơ lao động trẻ em, bao gồm suy giảm kinh tế, tác động của tình trạng thiếu việc làm và mất việc làm đối với các hộ gia đình, rào cản đối với giáo dục, mất an ninh lương thực, gia tăng tỷ lệ tử vong và chi phí y tế cao.