Tối đó ở nhà khách Hùng Vương (Hà Nội), với đôi mắt hiền từ và nụ cười đôn hậu, bác Nguyễn Văn Cường đã kể cho chúng tôi nghe về lần tìm kiếm mộ liệt sĩ ngày ấy.

“Để tìm mộ liệt sỹ Phạm Ngọc Anh, tôi đã phải đi hơn 300 km, trên vai mang ba lô nặng 15 kg với đầy đủ cuốc xẻng, vải trắng, nilon, nhang đèn… cùng vài ổ bánh mì, cơm nắm. Khảo sát cả ngày trong rừng, tôi mới xác định được chính xác địa điểm ngôi mộ. Tôi đã thuê thuyền của đồng bào dân tộc, chèo ngược dòng sông một ngày nữa mới đến được nơi chôn cất liệt sỹ ở bản Kromple (Lâm Đồng). Đứng trước ngôi mộ liệt sĩ Phạm Ngọc Anh, cả đoàn không ai cầm được nước mắt. Quê bác Cường ở xã Hoà Đồng, huyện Tuy Hoà (Phú Yên). Năm 1972, bác bị thương trong lúc đang vận chuyển lương thực phục vụ tiền tuyến. Chiến tranh kết thúc, hai miền Nam – Bắc thống nhất, bác về tại Nghĩa trang liệt sỹ tỉnh Phú Yên. Hàng ngày, không quản nắng mưa, bác chăm sóc chu đáo các phần mộ liệt sỹ. Đồng thời, cùng với gia đình thân nhân liệt sỹ, trèo đèo, lội suối đến chiến trường xưa tìm kiếm, cất bốc hài cốt liệt sỹ đưa về nghĩa trang mai táng. Trong 25 năm làm việc tại nghĩa trang, người thương binh hạng 3/ 4 với đôi chân khập khiễng đã tìm kiếm và đưa 2000 hài cốt liệt sỹ an táng tại nghĩa trang, trên tổng số 6137 ngôi mộ liệt sỹ. Có lần chỉ trong 3 ngày đêm, bác Cường đã bốc được 42 hài cốt liệt sỹ nằm dưới độ sâu 2 mét, tại phường 8 thị xã Tuy Hoà. Nhiều trường hợp khi bốc mộ, mở ni lông ra, quần áo chiến sĩ vẫn còn nguyên vẹn, trên người vẫn còn những kỷ vật như dây chuyền, nhẫn, đồng hồ… Đã có lần mải tìm kiếm mộ liệt sỹ, bác quên cả đường về, phải mất ba bốn ngày mới ra đến quốc lộ. Nhiều thân nhân liệt sỹ khi cùng bác tìm người thân, đã nói điều rất tâm linh và cảm động; “Chắc các liệt sỹ đã chỉ chỗ nằm cho bác chứ không thì khó mà tìm được phần mộ”. Người bạn đời của bác, bà Võ Thị Phượng cũng là một cựu chiến binh, thương binh hạng 4/4. Ngoài việc chăm lo cho cuộc sống gia đình, bác Phượng còn mở lòng đón người nhà các liệt sỹ ở các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Hà Tây, Hải Phòng, Hà Nội, Hải Dương… về ăn ở tại gia đình mình trong thời gian tìm mộ. Công việc của vợ chồng bác thầm lặng mà thật cao cả. Tâm nguyện giản dị của bác Cường là được đưa tất cả hài cốt liệt sỹ trở về quê hương. Dù lương của hai vợ chồng khá eo hẹp, nhưng vợ chồng bác vẫn dùng một phần làm lộ phí đi tìm mộ liệt sỹ. Vợ chồng bác đã có hai con là sinh viên đại học và một con đang học lớp 10. Trần Tiến Duẩn (TTXVN)